Tìm hiểu di tích lịch sử “nhà đày” Buôn Ma Thuột

Vào giai đoạn lịch sử 1930 – 1931, Nhà đày Buôn Ma Thuột là chốn địa ngục của người dân Tây Nguyên khi thực dân Pháp thiết lập nơi đây làm nơi giam giữ những cán bộ, đảng viên bị bắt, bị xử án nặng ở các tỉnh Trung Kỳ. Phần lớn người bị giam ở đây là những người đi đầu trong các cuộc đấu tranh phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh.

Diện tích nhà đày

Công trình có diện tích rộng 2 ha, với nhiều hạng mục công trình như: Nhà lao giam giữ, nhà quản lý, nhà y tế, bếp – ăn, nhà giáo huấn, khu tra tấn, nhà xưởng, nhà nguyện, khu bàn giấy… Các công trình này được xây dựng và hoạt động qua 2 giai đoạn: 1931-1945 trong thời kỳ Pháp thuộc và 1954-1975 trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Có tất cả 6 nhà lao chính, được đánh số từ 1 đến 6. Tất cả đều trải dài, cửa sổ cao có chấn song sắt, tường xây kiên cố, mái lợp ngói, phía trên trần giăng lưới dây thép gai để chống tù nhân vượt ngục.

Chỗ của tù nhân là những kệ sát tường. Tùy theo mức án và “mức độ nguy hiểm” mà tù nhân bị cùm chân hay không.

Di tích chiến tranh đau thương

Tên gọi nơi đây phản ánh chính xác những gì diễn ra bên trong. Những người bị giam giữ nơi đây mà đặc biệt là các tù nhân chính trị bị tra tấn thường xuyên và bị đánh đập tàn nhẫn.

Tù nhân phải lao động vất vả ở các công trường, đồn điền hay trong nhà xưởng dưới sự giám sát chặt chẽ của quản giáo, cai ngục. Trên ảnh là tái hiện cảnh lao động của tù nhân trong nhà xưởng.

Khu bàn giấy là nơi tiếp nhận tù nhân. Quản ngục dùng mọi biện pháp tra tấn, đánh đập tù nhân trước khi hỏi cung và phân về các lao.

Ngoài 6 nhà lao tập thể thì nơi đây còn có riêng một khu xà lin chuyên giam giữ những người đứng đầu các cuộc đấu tranh, những chiến sĩ trung kiên của đảng cộng sản Việt Nam. Ở đây, mỗi người bị giam trong một phòng rộng khoảng 2 m2, tối tăm ẩm thấp, bị cùm chân 24/24 và mọi sinh hoạt thực hiện tại chỗ.

Tái hiện một hình thức tra tấn đối với tù nhân: phơi nắng ngoài sân bê tông, chân bị xích vào quả cầu to, nặng.

Tinh thần cộng sản bất khuất tại đây

Mặc cho những gian khổ và áp bức của thực dân Pháp, con người nơi đây đều kiên định trước ý chí những người cộng sản, những nhà yêu nước. Họ đã bí mật mà biến nhà tù này thành một trường học cách mạng.

Bằng rất nhiều cách, thoát khỏi sự kìm kẹp và giám sát của cai ngục, những truyền đơn, tài liệu, sách vở vẫn được truyền tay nhau ở trong nhà lao. Nhiều chiến sĩ cộng sản đã trưởng thành trong tù đày, trong trường học cách mạng như thế.

Điểm tham quan hấp dẫn tại Buôn Ma Thuột

Công trình này là khu quản lý của nhà đày trước đây, hiện là một nhà trưng bày. Bên trong có bàn thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh và những chiến sĩ cộng sản đã hy sinh trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, phòng lưu danh những người cộng sản trung kiên.

Những tư liệu lịch sử, hình ảnh, hiện vật về một thời đau thương của nhà giam đều được lưu trữ tại nhà trưng bày nơi đây. Các phong trào đấu tranh trong lao, sự phát triển của Đảng Cộng sản trong nhà đày và của tỉnh Đắk Lắk.

Sổ ghi chép, sách cách mạng của những tù nhân hiện được lưu giữ trong nhà trưng bày là các chứng tích lịch sử.

Di tích Nhà đày Buôn Ma Thuột được trùng tu vào năm 1992, 2006 và được đưa vào khai thác, phục vụ nhu cầu tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu lịch sử của người dân.

Nhà đày nhận bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2019. Công trình tọa lạc trên đường Tán Thuật, phường Tự An, cách trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột chừng 1 km về phía đông nam. Giá vé tham quan với người lớn là 20.000 đồng; trẻ em là 10.000 đồng.